Есенғали РАУШАНОВ "ТАҒДЫР"

Есенғали РАУШАНОВ, ақын. Қарақалпақ АКСР-iнде дүниеге келген. Қазақ ұлттық университетiнiң журналистика факультетiн бiтiрген. Қазақстан Ленин комсомол сыйлығының, «Жiгер» фестивалiнiң, Халықаралық «Алаш» әдеби сыйлығының лауреаты. Қазақстан Республикасы Мемлекеттiк сыйлығының, «Құрмет» орденiнiң иегерi. 

ТАҒДЫР

Бұрынғының шалдары «нар баласын қарпып сүйедi» дейдi екен. Бұл баланы тағдыр қар­пып та, тарпып та келедi, бiрақ оған қыңар Маралтай жоқ. Қа­рап отырсақ, өлең деп қана өмiр сүрiп жүрген осы бiр жап-жас жi­гiттiң көрмегенi аз. Оның ор­нында басқа бiреу болса «құ­ры­сын, шаршадым» деп қолын бiр сiлтеп, жәйлi орын iздеп ке­тер ме едi, кiм бiлсiн. Ақынға тағ­дыр керек десек, бұл Ма­ралтай және Маралтай секiл­дiлерге арналып айтылған сөз сияқ­ты естiледi.

Асылы, өлең авторына ұқ­сай­ды деп жатамыз. Жұмекен Нәжiмеденов кезiнде «Жақ­сы ақындар жазса да өлең «итiң» жаман болып ту­удан ұялмайды» деп мысқылдаған. Расында, қызық өзi. Бәрiмiз де жақсы ақын секiлдiмiз, (неге күлесiз, не­мене, өтiрiк пе?) бiрақ деймiн-ау, сонда мына жаудай қап­таған жаман өлеңдер қайдан ғана туып жатыр өзi. Сiз­ге осындай ой келе ме кейде,а? Ал Маралтайдан жаман өлең iздеп әуре болмаңыз, таба алмайсыз.

Жас кезiнде өндiрiп жазып тастаған жөн. Кейiн ке­ле өлең өзiнен өзi тоқтайды. Сiз тоқтайсыз. Бұрын өл­ең деп жазған нәрселерiңiзден жери бастайсыз. Сiз­ден де жери бастайды. Жасы ұлғая келе адам Шын­дыққа жақындай түседi. Шындыққа жақындаған сайын артық жүктерден құтылып, қалған жүктердiң сал­мағын ауырлата түсесiз. Қандай жүктерден құ­ты­лады? Бiрiншi кезекте, алдыңғы толқын ағалардан үй­ренген сұрамсақтықтан, беруден гөрi алуды ойлап тұратын мысықдәмелiктен арылмақ керек. Сонда артық пысықтық, өтiрiк айту, ерлiктi есеппен iстеу, аға жағалау, жалған жастық (ақыннан жастық ерте кетiп қалады. Қалғаны — құр әшейiн бос сөз, өзiңдi алдау) және қысқа жiп күрмеуге келмегенде ұшына кендiр жалғап жiбере салу деген секiлдi «қасиеттердiң» бәрi қалып, таза өлеңмен бетпе-бет келесiз. Мұның бәрi Абайда бар.

Маралтайдың талай жерде тиесiлi бәйгеден шет қалып жүргенiнен хабардармын. Ақынды қорлаудың тағы бiр амалы — алда-жалда марапаттай қалса әлдебiр халтурщикпен қосып марапаттау. Бiздiң бала мұны да бастан өткiзiп келедi. Өткiзсiн. Бұған ешкiм де кiнәлi емес. Өлеңдi жақсы жазатын өзi кiнәлi.

Солай, батыр. Ал сен өлеңдi оп-оңай нәрсе деп пе едiң?!